W świetle obecnie obowiązujących przepisów Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego nie mogą przeznaczyć wywłaszczonego gruntu na cel inny niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, chyba, że Pan to zaakceptuje nie składając wniosku o zwrot nieruchomości. Gmina jest w tej sytuacji zobowiązana poinformować Pana o tym, że nieruchomość jest zbędna na cel, na jaki została wywłaszczona, oraz że może Pan złożyć wniosek o jej zwrot.
Tak wynika z art. 136 Ustawy 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z tym przepisem, nieruchomość wywłaszczona nie może być użyta na cel inny niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, chyba że poprzedni właściciel lub jego spad- kobierca nie złożą wniosku o zwrot tej nieruchomości. W razie powzięcia zamiaru użycia wywłaszczonej nieruchomości lub jej części na inny cel, organ reprezentujący Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego, na rzecz której nastąpiło wywłaszczenie, zawiadamia poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę o tym zamiarze, informując równocześnie o możliwości zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.
W przypadku niezłożenia wniosku o zwrot wywłaszczonej nieruchomości lub jej części w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia o możliwości zwrotu, uprawnienie do zwrotu nieruchomości lub jej części wygasa.
W myśl art. 137 ww. Ustawy, nieruchomość uznaje się za zbędną na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, jeżeli:
- pomimo upływu 7 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją tego celu albo
- pomimo upływu 10 lat od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, cel ten nie został zrealizowany.
Jeżeli cel wywłaszczenia został zrealizowany tylko na części wywłaszczonej nieruchomości, zwrotowi podlega pozostała część.
Jak stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 28 lutego 2018 r., sygn. akt: I OSK 896/16, w sprawach dotyczących zwrotu wywłaszczonych nieruchomości kluczowe znaczenie ma ustalenie celu wywłaszczenia, jego realizacji na wywłaszczonych gruntach i ocena, czy wywłaszczona nieruchomość stała się zbędna na cel określony w decyzji wywłaszczeniowej.
Decyzję o zwrocie wywłaszczonych nieruchomości oraz związanych z tym rozliczeniach wydaje starosta.
Wywłaszczony grunt podlega zwrotowi w takim stanie, w jakim znajduje się w dniu zwrotu. Właściciel, który odzyskuje swoją działkę, jest w takim przypadku zobowiązany zwrócić odszkodowanie ustalone w decyzji o wywłaszczeniu, a także nieruchomość zamienną, jeżeli była przyznana w ramach odszkodowania. Odszkodowanie pieniężne podlega waloryzacji, z tym że jego wysokość po waloryzacji nie może być wyższa niż wartość rynkowa nieruchomości w dniu zwrotu. Jeżeli zwrotowi podlega część wywłaszczonej nieruchomości, zwracaną kwotę odszkodowania ustala się proporcjonalnie do powierzchni tej części nieruchomości.
W razie zmniejszenia się albo zwiększenia wartości nieruchomości wskutek działań podjętych bezpośrednio na nieruchomości po jej wywłaszczeniu, odszkodowanie, ustalone pomniejsza się albo powiększa o kwotę równą różnicy wartości określonej na dzień zwrotu.
Należności, o których mowa wyżej, mogą być, na wniosek poprzedniego właściciela albo jego spadkobiercy.
Maciej Kania
Źródło: na pytania odpowiada Alicja Moroz – prawnik
