Rolnik ma obowiązek realizować podjęte zobowiązanie w całym okresie objętym danym programem. Wymogi nałożone na producenta rolnego w programie rolnośrodowiskowym wiążą go przez cały okres trwania zobowiązania.
W orzecznictwie sądów administracyjnych (m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 kwietnia 2017 r., sygn. akt: II GSK 1449/15) podkreśla się, że wywiązanie się przez rolnika z obowiązków przyjętych w ramach programu rolnośrodowiskowego ocenić należy w całym okresie 5-letniego zobowiązania, a stwierdzenie uchybień w realizacji tego programu oznacza niedotrzymanie zobowiązania i powoduje obowiązek zwrotu nienależnie pobranych płatności za cały okres ich pobierania. Obowiązek zwrotu płatności rolnośrodowiskowych ma charakter wsteczny, co uzasadnione jest celem i kompleksowym charakterem programu rolnośrodowiskowego. Program ten ma charakter wieloletni i beneficjent pomocy zobowiązany jest do jego realizacji w każdym kolejnym roku na uzgodnionych warunkach. Wywiązanie się z obowiązku spełniania warunków przyznania płatności rolnośrodowiskowej w jednym roku nie jest podstawą do uznania, że producent rolny wywiązał się z podjętego zobowiązania i może zatrzymać płatność dotyczącą tego roku.
Zgodnie z § 39 ust. 1 rozporządzenia z 13 marca 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Program rolnośrodowiskowy" objętego programem Rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007–2013, płatność rolnośrodowiskowa podlega zwrotowi, jeżeli rolnik nie realizuje całego zobowiązania rolnośrodowiskowego, w szczególności w związku z niesporządzeniem planu działalności rolnośrodowiskowej albo sporządzeniem go niezgodnie z wymogami określonymi w rozporządzeniu, lub nie spełnia innych warunków przyznania płatności rolnośrodowiskowej określonych w rozporządzeniu.
W przytoczonym wyżej przepisie użyto sformułowania "płatność rolnośrodowiskowa podlega zwrotowi" i brak jest w nim zastrzeżenia, że dotyczy on tylko roku w którym stwierdzono uchybienie. W przypadku stwierdzenia uchybienia w realizacji zobowiązania w określonym roku to do wypłaty za ten rok albo w ogóle nie dochodzi albo płatność jest zmniejszona. Zatem obowiązek zwrotu może dotyczyć tylko płatności wypłaconych w poprzednich latach. Skoro realizacja obowiązku rozciąga się na okres pięciu lat to również obowiązek zwrotu powinien dotyczyć wszelkich płatności pobranych w ramach realizacji tego zobowiązania w okresie pięciu lat. Tak więc stwierdzenie uchybień w realizacji programu oznacza obowiązek zwrotu płatności wcześniej pobranych. Takie stanowisko jest utrwalone w orzecznictwie sądów administracyjnych, m.in. w wyroku z 11 maja 2017 r., sygn. akt: II GSK 5397/16.
Maciej Kania
Źródło: na pytania odpowiada Alicja Moroz – prawnik
