Przerzedzanie chemiczne zawiązków w sezonie 2021

Sadownicy powinni zmierzać do osiągnięcia optymalnych, corocznych plonów z wysokim udziałem owoców handlowych właśnie o dużo lepszej jakości pozwalających uzyskać większy zbyt i dochód z gospodarstwa.

Aby dojść do produkcji owoców wysokiej jakości oraz regularnego, corocznego owocowania, należy utrzymać w danej kwaterze właściwe proporcje pomiędzy siłą wzrostu drzew a liczbą owoców na drzewie. Przyjmuje się, że jedno drzewo jest w stanie wykarmić i „wyprodukować” do 120 odpowiednio wyrośniętych jabłek. Istotnym zabiegiem agrotechnicznym, który tę proporcję reguluje, jest przerzedzanie chemiczne zawiązków owoców. Jeżeli zostanie ono wykonane prawidłowo, to wraz z ochroną i nawożeniem decyduje o jakości plonu końcowego. 

Rozwijający się w kraju rynek sieci handlowych stawia wysokie wymagania jakościowe w stosunku do owoców i dlatego wyprodukowane jabłka czy gruszki powinny być dorodne, dobrze wyrośnięte, kształtne, dobrze wybarwione i bez defektów. Brak takiego towaru spowoduje, że konsumenci kupią inne owoce zagraniczne (m.in. banany czy cytrusy). Aby wyprodukować owoce o wysokich parametrach jakościowych, należy włączyć zabieg chemicznego przerzedzania do agrotechniki w swoim gospodarstwie sadowniczym. 

Przerzedzanie chemiczne zawiązków jest zabiegiem trudnym, a wyniki jego działania nie są w całości przewidywalne. Zabieg ten jest swego rodzaju „sztuką”, której trzeba się nauczyć. Wielu sadowników uważa, żeby nie przerzedzać chemicznie owoców z kilku względów – zabieg ten jest bardzo trudny, ponieważ na efekt końcowy jego działania wpływa bardzo wiele czynników. Można także podjąć niewłaściwą decyzję poprzez wybór nieodpowiedniego terminu czy preparatu dla danej kwatery sadu (odmiana/wiek drzew/podkładka i in.). W świadomości wielu pozostaje ogólne przekonanie, że nieodpowiednio wykonany zabieg może spowodować nadmierne przerzedzenie owoców na drzewie i spowodować redukcję plonu. I dlatego, żeby opanować trudną technikę chemicznego przerzedzania drzew owocowych, należy stale doskonalić wiedzę i przyswoić niezbędne informacje, pomocne przy wykonywaniu zabiegu, co zdecyduje o końcowym efekcie. 

* wymagające zastosowania dolnych dawek preparatów przerzedzających

** wymagające zastosowania górnych dawek preparatów przerzedzających

Wieloletnie badania amerykańskie potwierdzają, że nadmiar kwiatów czy zawiązków na drzewie należy zrzucić jak najszybciej - do ok. 14 dni po kwitnieniu. Zabieg przerzedzania w tym czasie zwiększa rozwój (przyrost na wielkość) pozostałych zawiązków oraz wpływa na zakładanie pąków kwiatowych na przyszły rok – szczególnie istotne u odmian posiadających skłonność do przemiennego owocowania. Jeżeli w tym okresie wystąpią niesprzyjające warunki pogodowe, należy powstrzymać się z przerzedzaniem i wykonać je dopiero wtedy, kiedy będzie to tylko możliwe, czyli wystąpi odpowiednia temperatura i wilgotność powietrza. 

W warunkach klimatycznych Europy Środkowej w okresie około kwitnieniowym istnieje bardzo duże ryzyko wystąpienia wiosennych przymrozków, co potwierdziły ostatnie lata, a także obecny sezon wegetacyjny. Zaznaczę, że w wielu rejonach Polski pod koniec kwietnia (25-27.04.br.) wystąpiły znaczne spadki temperatur wynoszące od –7°C do –1,5°C (w zależności od lokalizacji sadu).

Większość odmian w tym czasie była dopiero w fazie mocnego zielonego pąka (BBCH 56), a niektóre sady z odmianami IDARED i SAMPION w fazie na początku różowego pąka (BBCH 57). Można powiedzieć, że w przypadku tych ostatnich wystąpiły, ale nie wszędzie, uszkodzenia mrozowe kwiatu królewskiego (czarne słupki i pręciki). Wspomnę, że okres „zimnych ogrodników” (12-13.05.br.) i „zimnej Zośki” (15.05.br.) minął wyjątkowo bez przymrozków. Biorąc pod uwagę ogólne opóźnienie sezonu o ok. 2-3 tygodnie, mogą one wystąpić jeszcze pod koniec maja, ale lepiej, żeby nie sprawdził się taki scenariusz.

Przypomnę również, że wiele kwater (szczególnie z młodymi drzewami) jest w słabej kondycji (bardzo mizerne rozety liściowe) i posiada uszkodzenia mrozowe z okresu zimy. Silne mrozy wystąpiły na początku 2021 r.: 18-19.01.br. - nawet do ok. – 30°C w gminie Biała Rawska i 16-22.02.br. średnio ok. – 15°C w większości rejonów. To przyczyniło się do tego, że ogólnie drzewa i ich organy ucierpiały w większym bądź mniejszym stopniu na skutek działania tych niskich temperatur. 

W wielu miejscach mieliśmy do czynienia z bardzo szybkim przejściem z fazy różowego pąka (BBCH 57), balona (BBCH 59) już do fazy pełni kwitnienia (BBCH 65). Do tego owady zapylające dość słabo odwiedzają uprawy, bo panują wietrzne warunki niesprzyjające oblotowi. Warto zaznaczyć, że wiele pasiek ucierpiało i zmniejszył się w nich stan rodzin pszczelich i tym samym potencjalna liczba robotnic zapylających kwiaty roślin sadowniczych. 

Biorąc powyższe pod uwagę, można spodziewać się również większego opadu czerwcowego zawiązków owoców, zwłaszcza w tych sadach, które doświadczyły uszkodzeń po zimowym i wiosennym mrozie. W takiej sytuacji w obecnym sezonie wegetacyjnym, można raczej przewidywać scenariusz łatwego przerzedzania chemicznego (patrz powyżej pkt. 1, 4, 6, 8, 10 i 11). Dlatego skupiłbym się zdecydowanie na bezpiecznym przerzedzaniu późnym (zawiązki 7-12 mm) lub bardzo późnym (zawiązki 13-16 mm) przy użyciu regulatora wzrostu 6-benzyloadaniny (6BA) -  „solo” lub z dodatkiem NAA (zawierającego kwas 1-naftylooctowy).

fot. Optymalny termin przerzedzania MaxCel - zawiązki Ø10 mm

Naturalny hormon roślinny cytokinina działa w roślinie na dwa sposoby: wywołuje stres węglowodanowy (mniejsza ich dostępność dla owoców) poprzez przejściową stymulację wzrostu pędów (przyśpiesza podziały komórkowe) oraz gwałtownie uruchomia produkcję etylenu. W efekcie końcowym powoduje to, że drzewo odbiera wyraźny sygnał do zrzucania zbędnych i niewyrośniętych zawiązków. Po aplikacji preparatu zawierającego 6BA nie występuje zbytnie ryzyko nadmiernego przerzedzania podczas pochmurnych dni po zabiegu, tak jak ma to miejsce w przypadku użycia innego preparatu, przerzedzającego w tym okresie. Ryzyko to jest naprawdę minimalne nawet w przypadku słabego zawiązania owoców czy zastosowania górnej rekomendowanej dawki (8,0-10 l/ha).

fot. Optymalny termin przerzedzania MaxCel - zawiązki Ø12 mm.JPG

W praktyce, do poprawy efektu przerzedzającego, można stosować preparat zawierający 6-benzyloadeninę z innymi środkami do przerzedzania (np. NAA, w dawce 0,1-0,2 l/ha) na odmiany trudno przerzedzające, na zawiązki 7-12 mm, np. GOLDEN DELICIOUS – dodatkowa poprawa kształtu, wydłużone dno kwiatowe – lub innych odmian w fazie zawiązków 13-16 mm.

Mieszanina 6 BA + NAA odpowiada dawniejszemu, wycofanemu preparatowi do przerzedzania o nazwie Bioprzerzedzacz 060 SL. Jednak mieszaniny tej nie powinno się stosować na takie odmiany jak: GALA czy SAMPION, ponieważ NAA w temperaturze >22°C będzie pozostawiać na drzewie niewyrośnięte zawiązki tzw. pigmeje, a zastosowany późno będzie wpływał na pogorszenie zdolności przechowalniczej owoców (krótsze przechowywanie). W przypadku odmiany IDARED i odmian na podkładkach silnie rosnących oraz na drzewach starych lub silnie uszkodzonych przez mróz, nie zaleca się stosować produktów z 6-BA.