Co czeka nas w tym roku? Ze względu na ciągle zachodzące zmiany, zanim konkretny środek zostanie zastosowany w praktyce sadowniczej, koniecznie należy zapoznać się z treścią jego etykiety. W programie Ochrony Roślin Sadowniczych na rok 2013 są znaczne zmiany w doborze środków polecanych do zwalczania szkodników. W obecnym sezonie nie ma już w wykazie pestycydów preparatu Rimon 100 EC, który był stosowany najczęściej do zwalczania miodówek w uprawie grusz oraz owocówki jabłkóweczki i zwójkówek liściowych. Wycofane zostały obydwie formulacje akarycydu Omite (Omite 30 WP i Omite 570 EW), który przez wiele lat był wykorzystywany do zwalczania przędziorków i szpecieli. Wycofany został także Sumitox 20 SP, który był odpowiednikiem Mospilanu 20 SP, ale o znacznie węższym zakresie stosowania. Niektóre dobrze znane środki mają znacznie rozszerzoną etykietę rejestracyjną zarówno w stosunku do gatunków roślin sadowniczych, na których mogą być stosowane, jak i gatunków zwalczanych szkodników. Dotyczy to następujących środków: Ortus 05 SC, Mospilan 20 SP i Envidor 240 SC. Preparat Ortus 05 SC zgodnie ze starą etykietą rejestracyjną polecany był do zwalczania przędziorka owocowca na jabłoni i śliwie, przędziorków (owocowca i chmielowca) na gruszy oraz pordzewiacza jabłoniowego i śliwowego. Obecnie można go również stosować do zwalczania szpecieli na gruszy (podskórnika i wzdymacza gruszowego). Rozszerzona została jego rejestracja także na krzewy jagodowe. Na truskawce zalecany jest do zwalczania roztocza truskawkowca, a na porzeczce czarnej do zwalczania wielkopąkowca porzeczkowego. Pamiętać jednak należy, aby na drzewach oraz truskawce nie stosować środka więcej niż 1 raz w sezonie, a na porzeczce czarnej maksymalnie 2 razy, jednak najpóźniej do pełni kwitnienia. W ostatnim czasie rozszerzona została etykieta rejestracyjna preparatu Mospilan 20 SP, zgodnie z którą może on być stosowany także na truskawce do zwalczania kwieciaka malinowca oraz zmieników i wciornastków z zachowaniem 14-dniowego okresu karencji. Envidor 240 SC zgodnie z obowiązującą dokumentacją rejestracyjną polecany jest również w uprawie śliw do zwalczania przędziorka owocowca i pordzewiacza śliwowego. Z kolei Actara 25 WG ma znacznie ograniczony zakres stosowania w porównaniu z poprzednim. Środkiem tym nie można już zwalczać miodówek na gruszy oraz mszyc na porzeczce czarnej. Dwa dobrze znane akarycydy Magus 200 SC i Ortus 05 SC mają znacznie dłuższą niż dotychczas karencję. Obecnie karencja preparatu Magus 200 SC na jabłoni wynosi aż 28 dni, a na śliwie 14 dni. Ortus 05 SC na jabłoni i porzeczce czarnej ma 21 dni karencji, a na śliwie 14 dni. Kilka środków zostało umieszczonych w Programie Ochrony Roślin Sadowniczych po raz pierwszy, ale znajdowały się one w handlu już w sezonie wegetacyjnym 2012 r., były stosowane w sadach i są już znane niektórym producentom owoców. Dotyczy to środków Movento 100 SC, Sumo 10 EC, Zoom 110 SC i Affirm 095 SG. Preparaty Movento 100 SC, Sumo 10 EC i Zoom 110 SC zostały zarejestrowane wkrótce po wydrukowaniu Programu Ochrony Roślin Sadowniczych na rok 2012, a Affirm 095 SG w drugiej połowie minionego sezonu wegetacyjnego. Movento 100 SC to związek z grupy kwasów tetronowych, do której zaliczany jest Envidor 240 SC. Zawiera on jednak inną substancję aktywną niż Envidor 240 SC. Do nowej grupy chemicznej difenolowych oksazolin należy Zoom 110 SC, który jest przeznaczony do zwalczania przędziorków na jabłoni. Akarycyd Sumo 10 EC zawiera milbemektynę i zaliczany jest do grupy makrocyklicznych laktonów. Dotychczas z tej samej grupy chemicznej znajdowały się w handlu Acaramik 018 EC zawierający abamektynę i Spintor 240 SC, którego substancją aktywną jest spinosad. Obecnie na liście środków z tej grupy jest również Affirm 095 SG zawierający benzoesan emamektyny. Do tej samej grupy chemicznej należą 3 produkty o nowych nazwach handlowych Clayton Abtin EC, Mandinka 18 EC i Promektyna 018 EC, ale zawierają one abamektynę, a więc tę samą substancję czynną co Akaramik 018 EC. Z grupy środków fosforoorganicznych zarejestrowany został Reldan 225 EC zawierający chloropiryfos metylowy. Jest on dobrze znany z przeszłości, jednak poprzednia jego formulacja zawierała w swoim składzie 400 g substancji aktywnej w 1 l produktu, a obecna tylko 225 g. Z tej samej grupy w obrocie znajdował się będzie Urban 480 EC zawierający chloropiryfos polecany wyłącznie do zwalczania pędraków, drutowców i opuchlaków. Wprowadzono także kilka środków z grupy syntetycznych pyretroidów. Dwa z nich Agria-Deltametryna 2,5 EC oraz Decis Mega 50 EW zawierają deltametrynę podobnie jak dobrze znany Decis 2,5 EC. Preparat Kirkuk B 050 CS jest odpowiednikiem preparatu Karate Zeon 050 CS, a Tak Tak 100 EC odpowiednikiem preparatu Fastac 100 EC.
Krótka charakterystyka środków owadobójczych, które weszły do Programu Ochrony Roślin Sadowniczych na rok 2013. Affirm 095 SG – zawiera benzoesan emamektyny (9,5 g w 1 kg). Na szkodniki działa kontaktowo i żołądkowo, na roślinie wgłębnie i translaminarnie. Może być stosowany do zwalczania owocówki jabłkóweczki, szkodników minujących liście i zwójkówek liściowych na jabłoni i gruszy. Polecany jest także do zwalczania zwójki kwasigroneczki na winorośli. Zalecana dawka preparatu 2,5–3 kg na jabłoni i gruszy, a na winorośli 1,25–1,5 kg. Karencja tego środka na jabłoni i gruszy wynosi tylko 3 dni, a na winorośli – 7 dni. Clayton Abtin EC, Mandinka 18 EC i Pro-mektyna 018 EC – zawierają abamektynę (18 g w 1 l). Działają kontaktowo i żołądkowo, na roślinie wgłębnie. Polecane są w uprawie grusz do zwalczania miodówki gruszowej plamistej. Najlepiej aplikować je w okresie składania jaj i na początku wylęgania się larw. Pamiętać należy, że mają one bardzo długi okres prewencji, to jest 30 dni, natomiast bardzo krótką karencję – 3 dni. Wszystkie te środki należy stosować w dawce 0,75 l/ha. Movento 100 SC – jego substancją aktywną jest spirotetramat (100 g w 1 l). Hamuje on biosyntezę tłuszczów szkodników. W roślinie działa systemicznie. Może być stosowany na jabłoni i gruszy. Na jabłoni zwalcza bawełnicę korówkę, mszycę jabłoniową, mszycę jabłoniowo-babkową, skorupika jabłoniowego i pryszczarka jabłoniaka. W sadach jabłoniowych nie powinien być stosowany częściej niż 2 razy w sezonie wegetacyjnym. Na gruszy zwalcza miodówki, mszyce, czerwce oraz pryszczarka gruszowca. Na gruszy może być użyty tylko 1 raz w sezonie od końca kwitnienia do czerwcowego opadania owoców. Z tego względu termin wykonania opryskiwania przy użyciu tego środka należy dostosować do najważniejszego szkodnika w sadzie. Zalecana dawka preparatu to 2,25 l/ha, a karencja wynosi 21 dni. Sumo 10 EC – jest akarycydem, zawiera milbemektynę (10 g w 1 l). Na szkodniki działa kontaktowo i żołądkowo, a na roślinie powierzchniowo i wgłębnie. Obecnie akarycyd ten może być stosowany na jabłoni do zwalczania przędziorka owocowca oraz pordzewiacza jabłoniowego. U przędziorków niszczy on jaja zimowe, młode larwy i osobniki dorosłe. Nie zwalcza jaj letnich. Optymalnym terminem jego stosowania jest okres od różowego pąka do 4 tygodni po kwitnieniu. Nie powinien być stosowany częściej niż 1 raz w sezonie. Zalecana dawka środka wynosi 0,75–1 l/ha, a karencja 14 dni. Zoom 110 SC – to akarycyd, którego substancją czynną jest etoksazol (110 g w 1 l). Działa kontaktowo, na roślinie powierzchniowo. Przeznaczony jest do zwalczania przędziorka owocowca na jabłoni. Środek powinien być stosowany na początku wylęgania się larw z jaj. Zwalcza jaja i młode larwy, nie niszczy osobników dorosłych. Nie może być stosowany częściej niż 1 raz w sezonie. Zalecana dawka wynosi 0,45 l/ha. Karencja dla jabłoni – 42 dni. Reldan 225 EC – zawiera chloropiryfos metylowy (225 g w 1 l). W stosunku do szkodników działa kontaktowo, żołądkowo i gazowo, a na roślinie powierzchniowo oraz wgłębnie. Polecany jest tylko w uprawie jabłoni do zwalczania mszyc, owocówki jabłkóweczki, owocnicy jabłkowej, miodówki jabłoniowej i zwójkówek liściowych. Zalecana dawka preparatu w zależności od gatunku zwalczanego szkodnika wynosi 2,25–2,70 l/ha. Stosując środek należy przestrzegać 21-dniowej karencji. Urban 480 EC – zawiera chloropiryfos (480 g w 1 l). Podobnie jak inne środki zawierające tę substancję aktywną (Dursban 480 EC, Golden Pyrifos 480 EC, Jetban 480 EC, Owadofos Extra 480 EC, Pyrifos Gold 480 EC, Pyrinex Extra 480 EC) działa żołądkowo, kontaktowo i gazowo, a na roślinie powierzchniowo i wgłębnie. Przeznaczony jest do zwalczania pędraków, drutowców i opuchlaków przed zakładaniem sadu lub plantacji roślin jagodowych w dawce 5 l/ha. Natomiast w dawce niższej 2,5–3 l/ha może być stosowany na plantacjach truskawek, wyłącznie po zbiorze owoców do zwalczania chrząszczy opuchlaków. Agria-Deltametryna 2,5 EC – zawiera deltametrynę (2,5 g w 1 l) jest odpowiednikiem preparatu Decis 2,5 EC. Środek jest polecany tylko do zwalczania kwieciaka jabłkowca na jabłoni w dawce 0,5 l/ha. Decis Mega 50 EW – ma w swoim składzie także deltametrynę (50 g w 1 l) jednak znacznie szerszy jest zakres jego stosowania. Na jabłoni zwalcza kwieciaka jabłkowca i mszycę jabłoniową, mszyce na śliwie i porzeczce czarnej, a także kwieciaka malinowca na truskawce. Zalecana dawka preparatu 0,25 l/ha. Karencja na jabłoni, śliwie i porzeczce czarnej wynosi 7 dni, a na truskawce 3 dni. Kirkuk 050 CS – zawiera lambda-cyhalotrynę (50 g w 1 l). Jest odpowiednikiem preparatu Karate Zeon 050 CS. Zakres jego stosowania jest taki sam jak Karate Zeon 050 CS. Zalecana dawka preparatu 0,15–0,3 l/ha w zależności od gatunku zwalczanego szkodnika. Karencja wynosi 7 dni. Tak Tak 100 EC – zawiera alfa-cypermetrynę (100 g w 1 l) i jest odpowiednikiem preparatu Fastac 100 EC. Polecany jest do zwalczania tych samych szkodników i w tych samych dawkach (0,15–0,23 l/ha) co Fastac 100 EC. Karencja wynosi 7 dni. Artykuł pochodzi z 
nr 1/2013 czasopisma "Sad Nowoczesny"
Autor: Dr Alicja Maciesiak Instytut Ogrodnictwa, Skierniewice
