Profilaktyka w ekologicznej uprawie wiśni
Przy prowadzeniu ekologicznego sadu wiśniowego ogromną rolę pełnią zabiegi profilaktyczne. Podstawową czynnością, wykonywaną jesienią każdego roku, powinno być usuwanie opadłych liści. Zabieg taki jest pracochłonny, ale jakże pożyteczny. Obserwacje prowadzone w ESD w Nowym Dworze-Parceli pokazały, że ograniczał on w większym stopniu występowanie drobnej plamistości liści drzew pestkowych. Na porażonych i pozostawionych w sadzie liściach znajdują się zarodniki tego grzyba.
Drobna plamistość liści drzew pestkowych
Takie liście na wiosnę przyszłego roku stanowią doskonałe źródło infekcji pierwotnych. Wygrabienie i usunięcie starych liści poza obręb sadu ogranicza infekcję pierwotną na wiosnę, a co się z tym wiąże – występowanie infekcji wtórnych i zmniejszenie porażenia drzew w dalszej części sezonu. Sprzymierzeńcem sadownika ekologicznego jest ciepła i słoneczna pogoda. Bezdeszczowy i gorący okres nie sprzyja rozwojowi chorób grzybowych na wiśniach. Zabieg usuwania opadłych liści można zmechanizować poprzez zastosowanie rotacyjnych wygarniaczy gałęzi i kosiarek bębnowych z zasobnikiem.
Inną metodą ograniczania źródła infekcji pierwotnych chorób grzybowych jest przyspieszenie mineralizacji opadłych liści pozostawionych pod drzewami na terenie sadu wiśniowego. W tym celu w okresie jesiennym stosuje się preparaty mikrobiologiczne przyspieszające ich rozkład. Metoda ta, choć jest mniej skuteczna od usuwania liści z sadu, to ma swoją inną zaletę, polegającą na wprowadzaniu do gleby pożytecznych mikroorganizmów. Ma to szczególne znaczenie, gdy sad zlokalizowany jest na terenach wyeksploatowanych rolniczo, charakteryzujących się małą zawartością mikroorganizmów w glebie. Jeżeli liście usuwamy i składujemy na pryzmie, to także nie należy ich pozostawić samym sobie, lecz zastosować preparaty biologiczne przyspieszające ich mineralizację, a po tym zabiegu przykryć pryzmy warstwą ziemi. Inną skuteczną metodą profilaktyczną jest usuwanie z drzew części zainfekowanych przez patogeny, w tym pędy i mumie owocowe. Ta metoda jest polecana zwłaszcza w zapobieganiu brunatnej zgnilizny drzew pestkowych (moniliozy), powodowanej przez grzyby Monilinia laxa i Monilinia fructigena.
Brunatna zgnilizna drzew pestkowych
Co roku po zbiorach należy prowadzić lustracje koron drzew, w czasie których należy usuwać wszystkie pozostające na pędach porażone owoce, które pozostawione w koronie do następnego sezonu stanowią źródło infekcji pierwotnej. Należy także wykonać tzw. cięcie sanitarne koron, usuwając porażone lub uszkodzone mechanicznie pędy i gałęzie.
Rotacyjny wygarniacz gałęzi
Zdrowotność drzew
W zapobieganiu występowaniu chorób i szkodników w sadzie wiśniowym dużą rolę spełnia oczywiście prawidłowe odżywianie drzew. Jak każdy żywy organizm drzewa dobrze odżywione są mniej podatne na czynniki chorobowe. Nie należy też zapominać, że na zdrowotność drzew duży wpływ ma dobre ich nasłonecznienie. Z tego względu bardzo ważne w ekologicznej produkcji wiśni jest zastosowanie odpowiedniej rozstawy, uzależnionej od siły wzrostu odmiany i podkładki oraz od rodzaju gleby. Niezwykle ważne jest prawidłowe cięcie i formowanie koron, takie, które pozwalałoby na dobre doświetlenie każdej gałęzi. Cięcie to najlepiej wykonywać po zbiorach owoców, łącząc je z tzw. cięciem sanitarnym. Te prace wykonywać należy zawsze w czasie suchej i słonecznej aury. Prawidłowo uformowane korony wspomagają walkę z drobną plamistością liści drzew pestkowych, moniliozą, a przede wszystkim zapobiegają gorzkiej zgniliźnie wiśni wywoływanej przez grzyb Colletotrichum gloeosporioides. W przypadku wystąpienia w sadzie silnych objawów raka bakteryjnego drzew pestkowych (wywoływanego przez Pseudomonas syringae) lub srebrzystości liści (Chondrostereum purpureum) należy w czasie suchej i słonecznej pogody usuwać porażone części drzew, a w przypadku bardzo silnej infekcji – całe drzewa.
Gorzka zgnilizna wiśni
Dozwolone środki miedziowe
Oprócz stosowania opisanych wyżej metod profilaktycznych sadownik ekologiczny ma możliwość ograniczania brunatnej zgnilizny i raka bakteryjnego drzew pestkowych stosując środki miedziowe. Do zwalczania brunatnej zgnilizny drzew pestkowych można wykorzystać: Airone SC, Badge WG, Copper Max New 50 WP, Funguran Forte New 50 WP, Funguran A-Plus New 50 WP i Funguran-OH 50 WP. Zabiegi wykonuje się, w zależności od zastosowanego środka, od końca nabrzmiewania pąków do pełni kwitnienia, stosując od dawki od 1,5 kg(l)/ha do 3 kg(l)/ha, wykonując od 2 do 3 zabiegów w odstępach 5–14 dni. Do zwalczania raka bakteryjnego drzew pestkowych w ekologicznych uprawach wiśni można stosować: Copper Max New 50 WP, Funguran Forte New 50 WP, Funguran A-Plus New 50 WP, Funguran-OH 50 WP, Cobresal 50 WP, Cobresal Extra 350 SC, Dalion 50 WP, Miedzian 50 WP, Miedzian Extra 350 SC i Spator 50 WP. Zabiegi wykonuje się, w zależności od zastosowanego środka, w fazie nabrzmiewania pąków kwiatowych, podczas kwitnienia i w fazie wzrostu owoców, stosując dawki od 1,5 kg(l)/ha do 3 kg(l)/ha, wykonując do 3 zabiegów w odstępach 7–10 dni. W zastosowaniach małoobszarowych do zwalczania tych dwu groźnych chorób można stosować Serenade ASO zawierający bakterie Bacillus subtilis,wykonując maksymalnie 4 zbiegi w odstępach 5 dni w dawce 8 l/ha. Stosując środki miedziowe do zwalczania brunatnej zgnilizny i/lub raka bakteryjnego, możemy także ograniczać występowanie najgroźniejszej choroby wiśni, drobnej plamistości drzew pestkowych.
Odmiany wiśni przydatne do sadów ekologicznych
Odmiany wiśni do sadów ekologicznych cz. 1
Odmiany wiśni do sadów ekologicznych cz. 2
Mgr inż. Witold Danelski
Dr hab. Elżbieta Rozpara, prof. IO
Dr Agata Broniarek-Niemiec
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach
Fot. W. Danelski, A. Głowacka
