Jeszcze przed kilkoma laty odmiana ta miała bardzo dobrą pozycję rynkową w Europie, ponieważ wysokiej jakości owoce importowano, przede wszystkim z Nowej Zelandii. Jednak obecnie, począwszy od lutego każdego roku, pojawiają się dostawy drobnych i tanich jabłek Gali z Ameryki Południowej. To negatywnie zaważyło na jej wizerunku w oczach konsumentów. Niemniej jednak odmiana ta wciąż zajmuje drugie miejsce, po Golden Deliciousie, w produkcji oraz nowych nasadzeniach w strategicznych rejonach sadowniczych Europy.
Doświadczenia potwierdzają, że Gala powinna być sadzona w ciepłym klimacie oraz że - jak żadna inna odmiana - dla uzyskania dużych i aromatycznych jabłek wymaga dobrego zaopatrzenia w wodę. Sukces w jej uprawie zależy także od wyboru właściwego mutanta. Sadownicy mają ich obecnie do dyspozycji wiele. Wybierać należy jednak bardzo racjonalnie ze względu na trudną do policzenia liczbę mutantów dostępnych w szkółkach. Cechy dobrego mutanta Gali Z ekonomicznego punktu widzenia sukces zależy od możliwości sprzedaży owoców. W przypadku Gali szanse na dobry zbyt owoców zależą od udziału w plonie jabłek: • średnicy 75-85 mm (najlepiej > 75 mm), • z charakterystycznym dla odmiany paskowanym rumieńcem na powierzchni 50-80%, • bez ordzawień skórki. Odbiorcy hurtowi oczekują wyrównanych owoców, zebranych we właściwym terminie, odpowiednio dojrzałych oraz wybarwionych typowo dla odmiany. Ponieważ płacą więcej za lepiej wybarwione jabłka, sadownicy zmuszeni są poszukiwać klonów o ciemnej skórce. Dla producenta jabłek wartość mutanta Gali zależy więc od wielkości i stopnia wybarwienia owoców, a także od tego, czy można go zbierać w nie więcej niż dwóch terminach.
Wady mutantów Mutanty odmiany powstają w efekcie nagłej zmiany w obrębie jednego lub kilku genów. Mutacje często pojawiają się w pąkach wierzchołkowych pędów lub liściowych. Teoretycznie mogą wystąpić w którejkolwiek z trzech warstw merystemu pąka wierzchołkowego. W warstwie L1 pojawiają się zwykle tylko w kilku warstwach komórek znajdujących się bezpośrednio pod skórką, a ich efektem mogą być między innymi zmiany zawartości barwników w skórce owocu oraz ilości wytwarzanego przez niego etylenu. Takie zmiany nie są mutacjami genetycznymi, co oznacza, że żadne z nich nie będą przekazywane przy zapyleniu krzyżowym, ponieważ zarówno pyłek, jak i komórki jajowe powstają w warstwie L2. Zwykle tylko widoczne zmiany, zwłaszcza zabarwienie skórki, są rozpoznawalne i selekcjonowane. Za zmiany dotyczące miąższu (pora dojrzewania owoców, aromat, zawartość cukrów i kwasów, zdolność jabłek do przechowywania, średnica i kształt owoców, gładkość skórki, produkcja hormonów itp.) odpowiada warstwa L3, więc początkowo są one niezauważalne. Dopiero ocena nowych mutantów na podstawie cech prezentowanych przez komórki z warstwy L3 może zapobiec sytuacji, w której wprowadzony na rynek szkółkarski mutant ma niestabilne cechy jakościowe.
Do wad kolorowych mutantów zalicza się: • słabszy aromat jabłek, • niższe: jędrność, zawartość cukrów i kwasowość, • nierównomierne dojrzewanie (stopień dojrzałości nie może być już określany na podstawie intensywności i wyrównania wybarwienia wszystkich jabłek), • zwiększoną produkcję etylenu podczas zbioru owoców, • krótsze: okres zbioru (ze względu na szybsze dojrzewanie), czas przechowywania i trwałość w obrocie, • szybszy spadek jędrności, zawartości cukrów i kwasowości, • utratę typowego dla Gali wyglądu owoców i pokroju drzew.
Trwałość mutantów Wszystkie paskowane mutanty Gali są mniej lub bardziej nietrwałe. O stopniu tej niestabilności można wnioskować na podstawie liczby i szerokości wyraźnie niezabarwionych pasków na skórce owocu. Mutanty o całkowicie wybarwionej skórce są najbardziej trwałe. Mniej stabilne są te z wąskimi paskami (< 1 cm), a najmniej - z szerokimi (> 3 cm). Trwałość mutantów jest też ściśle związana z liczbą zmutowanych komórek oraz zależy od tego, czy zmutowane komórki merystemu są w nim równomiernie rozłożone. Jeżeli nietrwałe mutanty będą rozmnażane wegetatywnie, istnieje ryzyko regresji. Może to być powodem powrotu koloru mutanta do oryginalnej barwy odmiany. Zjawisko takie może wystąpić w kilku pąkach rozgałęzionego konaru. Do regresji dochodzi w ciągu kilku lat. Może ona dotyczyć tylko niewielkiej części owoców na drzewie, ale w najgorszym przypadku nawet 25%, co już jest przyczyną poważnych strat. Przy rozmnażaniu paskowanych mutantów należy dobrze ocenić oryginalny materiał wyjściowy. Drzewa mateczne muszą być regularnie kontrolowane pod względem cech pomologicznych i w miarę potrzeby wymieniane na nowe.
Pochodzenie poszczególnych mutantów Gala powstała w 1939 roku w wyniku skrzyżowania odmian Kidds Orange i Golden Delicious przez J.H. Kidda z Greytown w Nowej Zelandii. Owoce oryginalnej Gali mają charakterystyczny pomarańczowo-czerwony paskowany rumieniec. Ponieważ jabłka wy- barwiały się nierównomiernie, rumieniec pokrywał tylko 20-40% ich powierzchni oraz często ulegał regresji. Gala zaczęła odnosić sukcesy dopiero po pojawieniu się lepiej wybarwionych mutantów. Z tych ostatnich prawie wszystkie, z wyjątkiem mutantów Tenroy, Delaf i Regal Prince, tworzyły srebrny nalot na powierzchni owoców. Jego intensywność zmienia się zależnie od sezonu i jest on najbardziej widoczny na najciemniejszych owocach. Na skórce z nalotem pod mikroskopem można zobaczyć małe pęknięcia, spod których wyłaniają się wypełnione powietrzem komórki odpowiedzialne za srebrzysty wygląd. Wszystkie mutanty, z wyjątkiem Regal Princea oraz Jugali, dojrzewają w podobny sposób, niezależnie od czasu oraz intensywności wytworzonego rumieńca. Regal Prince, Mitchgla, Delaf i prawdopodobnie także Jugala tworzą większe owoce.
TENROY ROYAL GALA® Tenroy Royal Gala® została znaleziona w sadzie M.T. Hovea w Nowej Zelandii. Od 1981 roku licencja na rozmnażanie tego mutanta należy do szkółki Delbard z Francji. Rumieniec na jego jabłkach pokrywa 40-60% powierzchni owocu. Tenroy Royal Gala® jest jednak mutantem mało trwałym i czasami nawet 50% owoców powraca do wyglądu normalnej Gali. Dodatkową wadą jest to, że w zależności od wieku drzew i lokalizacji sadu zbiory owoców trzeba przeprowadzać trzy- lub czterokrotnie, co nie jest korzystne dla sadowników. Royal Gala clone 4 Ten- for® wyselekcjonowany przez INRA we Francji także nie rozwiązał tych problemów. Z powodu atrakcyjnej pomarańczowej barwy Tenroy wciąż jednak cieszy się uznaniem handlowców i konsumentów jabłek. Całkowicie odmienne kolorystycznie mutanty (o częściowo ciemno wybarwionych owocach) są obecnie sprzedawane także pod nazwą handlową Royal Gala.
Fot. 1. ‘Mitchgla’ Mondial Gala®
MITCHGLA MONDIAL GALA® Została odkryta przez M. Mitchella z Nowej Zelandii i od 1987 roku jest sprzedawana w Europie przez firmę Mondial Fruit Selection (szkółka Valois). Ma pomarańczowo-czerwony paskowany rumieniec pokrywający 60-80% powierzchni owocu. Duży odsetek jabłek ma szerokie paski. Pierwsze przypadki regresji zaobserwowano u tego mutanta na początku na początku lat 90., kiedy wiele drzew zostało posadzonych w szkółkach matecznych przeznaczonych do pobierania zrazów i pąków. W Południowym Tyrolu było to przyczyną odwrotu od Gali i zastoju w jej sadzeniu na wiele lat. Z tego podatnego na regresję mutanta została wyselekcjonowana tam w 1985 roku Red Gala 95. Z niej założono owocujące plantacje w celu zidentyfikowania oznak regresji we wczesnym stadium. Red Gala 95 charakteryzuje się nie tylko bardziej trwałym kolorem jabłek, lecz także większą ich średnicą. Jednak w przypadku tego mutanta sadownik musi wciąż liczyć się z prawdopodobieństwem regresji na poziomie 10%. Obecnie sadzi się tylko niewielkie ilości mutantów Mitchgla i Royal Gala 95.
Fot. 2. ‘Delaf’ Galamax®
DELAF GALAMAX® Delaf został odkryty we francuskiej szkółce Delbard w sadzie z Royal Galą. Jest jednym z niewielu mutantów, który tworzy duże owoce z charakterystycznym dla Gali pomarańczowo -czerwonym rumieńcem. Jego wadą jest jednak to, że w efekcie regresji rumieniec może pokrywać 30-70% powierzchni owocu. Regresja pogłębia się w miarę starzenia się drzew i czasami dotyczy nawet 50% plonu, co wymaga przeprowadzenia trzy- lub czterokrotnego zbioru. Równocześnie z regresją rumieńca występuje także regresja wielkości owoców. W przypadku tego mutanta dla zagwarantowania jednolitej jakości owoców niezbędna jest intensywna selekcja.
Fot. 3. ‘Jugala’
JUGALA Została znaleziona w 2000 roku w kwaterze z Mitchglą w południowo-zachodniej Francji. Licencja na jej rozmnażanie należy do Mondial Fruit Selection (szkółka Valois). Jugala dojrzewa 4-7 dni wcześniej niż Mitchgla i - według ostatnich doświadczeń - tworzy owoce o średnicy większej o 2-4 mm. Pierwsze wrażenia z lat 2005-2007 wskazują, że rumieniec u tego mutanta przypomina ten u Mondial Gali. Pierwsze drzewka Jugali były dostępne w niewielkich ilościach w 2008 roku i w nieco większych w 2009 roku. Z powodu wczesnego dojrzewania owoców i tworzenia dużych jabłek Jugala polecana jest do prób w sadach z wczesnymi odmianami lub regionów o krótszej wegetacji.
Tłumaczenie tekstu opublikowanego w „European Fruit Magazine"
Artykuł pochodzi z 
nr 2/2010 czasopisma "Sad Nowoczesny"
Tab. 1 
Tab. 2.
Autor: Gerhard Baab, Ulrich Mayr
