Ceny skupu jabłek z przeznaczeniem na eksport w I kwartale 2018 r. wobec cen w miesiącach I–III 2017 r. były przeciętnie wyższe o 75%. Mimo tak dużego wzrostu cen, eksport „drogich jabłek” w końcówce sezonu był powolny, ale stabilny. Zagraniczna sprzedaż jabłek w II połowie 2017 r. na podstawie wstępnych danych, wyniosła 220,5 tys. ton i była mniejsza niż w II połowie 2016 r., o 34%. Natomiast wartość wyeksportowanych jabłek, w wyniku wzrostu cen ukształtowała się na poziomie 94,4 mln euro i w porównaniu tych okresów zmniejszyła się mniej niż wolumen (o około 2%).
Zapasy jabłek w krajach UE, które podały informacje o wolumenie magazynowanych jabłek, w dniu 1 marca 2018 r. (wg szacunków WAPA[1]) wynosiły 1,79 mln ton wobec 2,83 mln ton w analogicznym miesiącu roku poprzedniego (mniej o ponad 37%). Zapasy jabłek w Polsce na początku marca wynosiły 0,46 mln ton i były o 42% mniejsze niż w tym samym okresie przed rokiem. Małe zapasy jabłek w marcu br. w kraju i na rynkach europejskich przyczyniły się do wzrostu cen skupu tych owoców oferowanych przez firmy eksportujące.
W styczniu 2018 r., w porównaniu z cenami sprzed roku, ceny skupu jabłek oferowanych przez firmy eksportujące zwiększyły się przeciętnie o 77% do 1,57 zł/kg. Najbardziej podrożały owoce przechowywane w zwykłej chłodni (o średnicy 65 mm+) od 104% (Idared) do 140% (Jonagold), natomiast ceny drobnych owoców z przechowalni z kontrolowaną atmosferą (KA i ULO) zwiększyły się w granicach od 84% (Szampion) do 94% (Jonagored). Duże wzrosty cen zanotowano też dla jabłek o średnicy 70 mm+, (niezależnie od metody przechowywania w chłodniach i kontrolowanej atmosferze) od 80% (Ligol) do 92% (Alwa). Najmniejsze wzrosty cen zanotowano dla odmian droższych: np. od 28 do 66% podrożały owoce Gali, od 37 do 38% Golden Delicious, a także o 42% Red Prince. W styczniu br. wobec grudnia 2017 r. przeciętnie ceny jabłek zwiększyły się o 2,9% do 1,57 zł/kg. Wzrosty cen zanotowano dla większości owoców o kalibrażu 70 mm+ w granicach od 0,5% (Idared) do 3,5% (Szampion). Potaniały wszystkie owoce odmiany Gala (o 1,9–8,2%) i Gloster (o 1,5–1,9%), a także jabłka o średnicy 70 mm+ odm. Lobo (o 0,1%) i Mutsu (o 2,6%). Nie zmieniły się ceny gruszek.
W lutym br., wobec lutego 2017 r. średnia cena jabłek wzrosła o 77% do 1,69 zł/kg. Jabłka o średnicy 70 mm+ podrożały w granicach od 57% (Alwa) do 89% (Szampion). Drobne owoce (65 mm+) podrożały od 77% (Jonagored) do 81% (Jonagold). Najmniejsze wzrosty cen dotyczyły odm Gala (o średnio o 28%), Red Prince (o 42%) oraz Golden Delicious (od 44 do 56%).
W lutym wobec stycznia br. ceny jabłek miały tendencję rosnącą. Średnia cena była przeciętnie wyższa o 7,5%, w wyniku zwiększenia w ofercie owoców przechowywanych w kontrolowanej atmosferze. Owoce ze zwykłej chłodni podrożały (o 1,9%); w tym najbardziej Idared (65 mm+) o 17,4%, a pozostałe drobne owoce podrożały od 4,0% (Cortland) do 12,0% (Szampion). Nieco mniejsze wzrosty cen zanotowano dla jabłek o średnicy 70 mm+ od 1,4% (Red Prince) do 9,4% (Idared). Owoce z przechowalni z kontrolowaną atmosferą podrożały przeciętnie o 7,6%, w tym z owoców o średnicy 70 mm+ najbardziej wzrosła cena Ligola (o 11,3%), Szampiona (o 12,0%) oraz Gali must (12,7%). Pozostałe owoce podrożały od 3,7% (Decosta) do 9,2% (Jonagored).
W marcu br. wobec marca 2017 r. przeciętna cena skupu jabłek oferowana przez firmy eksportujące była wyższa o 71,6% i wyniosła 1,79 zł/kg. Największe wzrosty cen zanotowano dla drobnych owoców (65 mm+) od 92,9% (Jonagored) do 94,6% (Szampion). Jabłka średniej wielkości (70 mm+) podrożały od 45,8% (Alwa) do 91,7% (Szampion). W marcu wobec lutego br. ceny jabłek wzrosły średnio o 5,5%. Spośród wszystkich owoców ceny jabłek o kalibrażu 70 mm+ wzrosły od 2,0% (Jonagored) do 7,2% (Decosta), z wyjątkiem odm. Gloster, które potaniały o 1,9%. Niższe, przeciętnie o 5,6% były też ceny jabłek ze zwykłej chłodni.
Wzrost cen jabłek deserowych w styczniu lutym i marcu br., wobec analogicznego okresu 2017 r. był wynikiem niskich zapasów jabłek w krajach UE, a także wysokich cen skupu surowca do przetwórstwa.
W całym pierwszym kwartale 2018 r. ceny skupu jabłek oferowane przez przedsiębiorstwa eksportujące były średnio wyższe o 75% niż ceny w analogicznym okresie poprzedniego roku. W miesiącach I–III br. najbardziej wzrosły ceny owoców odmiany Szampion (o 85%), Jonagold (o 83%) i Jonagored (o 81%). Najmniejsze wzrosty cen zanotowano dla owoców Gala (o 17%) oraz Golden Delicious (o 42%). Spośród wszystkich owoców najwyższe ceny osiągali producenci za jabłka Golden Delicious (1,94 zł/kg), Szampion (1,79 zł/kg) oraz Gala (1,77 zł/kg). Cen gruszek w I kwartale zwiększyły się przeciętnie o 18%.
Można przypuszczać, że w miesiącach IV – VI 2018 r. wzrostowa tendencja cen z pierwszego kwartału br. utrzyma się i ceny będą nadal rosnąć. Mniejsze zapasy jabłek w krajach UE i w Polsce niż w sezonie poprzednim, mogą przyczynić się do uzyskania przez producentów wyższych cen owoców w całym II kwartale br. niż w miesiącach I–III 2018 r.
Jednak jeden sezon niskiej podaży jabłek w krajach Unii niczego nie zmieni. W nadchodzącym 2018/2019 r. sytuacja eksporterów, w handlu owocami, w Europie po wprowadzeniu rosyjskiego embarga pozostaje niezmiennie bardzo trudna. Duża jest konkurencja o bliskie i te dalsze rynki zbytu. Aby sprostać coraz większym wymaganiom odbiorców nie wystarcza już idealny wygląd owoców. Jedną z podstawowych zasady w produkcji owoców jest przestrzeganie norm stosowania środków ochrony roślin. Należy dążyć do minimalizacji zużycia środków chemicznych, można to osiągnąć np. poprzez stosowanie produkcji zintegrowanej. Każda informacja o zbyt wysokich pozostałościach środków ochrony roślin w owocach importowanych zmniejsza konkurencyjność tych produktów. Atutem polskich jabłek jest cena, ciągle niższa niż w krajach starej unii. Jak dotychczas produkcja jabłek w Polsce jest stosunkowo tania i między innymi dzięki temu owoce te są konkurencyjne na rynkach zagranicznych, ale opłata za racę w sadownictwie rośnie z roku na rok i konkurencyjność cenowa może się niebawem skończyć. Dlatego trzeba śledzić zmiany jakie zachodzą w handlu pomiędzy USA i Chinami. Planowane wprowadzenie ceł przez te kraje we wzajemnej wymianie handlowej, może ułatwić dostęp polskim producentom do rynków tych krajów.
Mgr inż. Irena Strojewska
Zakład Ekonomiki Ogrodnictwa IERiGŻ–PIB w Warszawie
