Zmiany rejestracyjne w zakresie środków chwastobójczych zostały zawarte w najnowszym Programie Ochrony Roślin. Jakie substancje i preparaty są dostępne z coraz to mniejszej puli herbicydów dla sadowników?
Chemiczne zwalczanie chwastów w sadach
Zwalczanie chwastów w sadach odbywa się głównie za pomocą herbicydów dolistnych. Zadowalający poziom ochrony przed chwastami wymaga ich 2–4-krotnego użycia w ciągu sezonu wegetacyjnego. Podstawową, dolistną substancją chwastobójczą jest glifosat, który działa układowo i skutecznie zwalcza wiele gatunków chwastów. Większość środków zawierających glifosat jest rejestrowana przede wszystkim do sadów jabłoniowych, z możliwością wykonania tylko jednego zabiegu w sezonie. Zgodnie z zaleceniami „Dobrej Praktyki Rolniczej” oraz w ramach integrowanej produkcji (IP), w ciągu sezonu powinno się wykonywać nie więcej niż dwa zabiegi glifosatem, w sumarycznej dawce nie przekraczającej 3,6 kg tej substancji czynnej na hektar. W ramach dopuszczonej rocznej dawki glifosatu należy także uwzględnić gotowe do użycia, fabryczne mieszaniny glifosatu z innymi substancjami czynnymi. Administracyjne ograniczenia w stosowaniu glifosatu są następstwem jego wieloletnie nadużywania w rolnictwie, leśnictwie i na terenach nieużytkowanych rolniczo.
Glifosat jest dopuszczony do stosowania w Unii Europejskiej do 15 grudnia 2022 r. Przy obecnym doborze środków chwastobójczych oraz systemie rejestracji, szybkie i efektywne zastąpienie glifosatu innymi herbicydami nie jest możliwe.
fot. Brakuje herbicydów do niszczenia odrostów korzeniowych drzew
W obrocie znajduje wiele środków zawierających glifosat, co sprzyja konkurencji między wytwórcami i przeciwdziała nieuzasadnionemu wzrostowi ceny. Większość środków zawierających glifosat może być stosowana w sadach bez względu na wiek drzew, nawet w nasadzeniach najmłodszych, ale tylko wtedy, jeśli sposób jego użycia gwarantują bezpieczeństwo drzew:
- specjalistyczna, sadownicza belka herbicydowa z osłonami;
- niskie ciśnienie robocze;
- warunki zewnętrzne (bezwietrzna pogoda)
Od tej reguły są wyjątki, np. Gallup 360-K i Krypt 540 rekomendowane do sadów co najmniej 2-letnich. Należy pamiętać o uformowaniu drzew z pniem liczącym przynajmniej 70 cm i systematycznym przycinaniu dolnych gałęzi. Tam, gdzie gałęzie drzew położone są nisko, np. w starszych sadach wiśniowych odmiany Łutówka, glifosat zaleca się stosować tylko w okresie spoczynku drzew, wiosną przed ruszeniem ich wegetacji oraz późną jesienią, po zrzuceniu liści.
Jesienne stosowanie glifosatu, w końcu października i w listopadzie pozwala na skuteczne zniszczenie chwastów zimotrwałych, w tym mniszka i wierzbownicy. Ogranicza tym samym niekorzystny wpływ zachwaszczenia na rozwój drzew na początku następnego sezonu wegetacyjnego.
W asortymencie środków zawierających glifosat pojawiły się zmiany
- Środek Roundup Power Max 720 nie posiada już dotychczasowej rejestracji do drzew owocowych, choć nadal może być stosowany w krzewach.
- Pojawiły się nowe środki. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje grupa preparatów wyprodukowanych w standardzie Better Glyphosate Technology (Lepsza Technologia Glifosatu). Należą do nich BGT, Hadican i Halvetic, zarejestrowane na razie w uprawie jabłoni i gruszy. Zawierają one 180 g glifosatu w 1 l i polecane są w dawkach 4–6 l/ha opryskiwanej powierzchni. W porównaniu z dotychczasowymi rozwiązaniami, pozwala to zredukować użytą dawkę substancji czynnej o połowę. Jest to możliwe dzięki zmianom formulacji środków, które zawierają nowe i lepiej działające adiuwanty.
Pozostałe dopuszczone do sadów herbicydy dolistne nie są alternatywą wobec glifosatu, a jedynie jego uzupełnieniem, ze względu na węższe spektrum zwalczanych chwastów. Do zwalczania chwastów dwuliściennych, w tym trwałych, polecane są MCPA i 2,4-D.
- MCPA jest najczęściej stosowane w formie mieszanin Chwastoxu Extra 300 SL z glifosatem, sporządzanych w zbiorniku opryskiwacza lub w formie fabrycznych (gotowych do użycia) mieszanin o nazwach Orkan 350 SL i Sprinter 350 SL. Do sadów jabłoniowych zarejestrowano Chwastox 750 SL (także jego mieszaninę ze środkiem Glifoherb 360 SL) oraz Chwastox Professional 750 SL (ewentualnie jego mieszaniny ze środkami Agrosar 360 SL lub Glifoherb 360 SL). Mieszaniny MCPA i glifosatu, są stosowane na podstawie etykiet Chwastoxu Extra 300 SL i niektórych herbicydów zawierających glifosat, np. Agrosar 360 SL, Glifocyd 360 SL, Glifoherb 360 SL, Glifopol 360 SL, Resolva Total, Dominator Green 360 SL. Środki Orkan 350 SL lub Sprinter 350 SL mogą być zastosowane w sadach jabłoniowych, a na podstawie tzw. rejestracji małoobszarowej także w gruszach, śliwach, wiśniach, czereśniach, brzoskwiniach i morelach. Opryskiwanie MCPA to obecnie jedyny, rekomendowany sposób na chemiczne zwalczanie skrzypu polnego w sadzie.
fot. Skrzyp polny należy do chwastów odpornych na glifosat
- Środek Kileo 400 SL stanowi mieszaninę 2,4-D z glifosatem. Należy zwrócić uwagę, że aktualnie zalecana dawka środka Kileo wynosi 3–5 l/ha, zamiast dotychczasowej 5–6 l/ha i pojawił się obowiązek utrzymywania 7-dniowej karencji.
- Do maksymalnie 2 l/ha zmniejszono dawkę herbicydu Raptor 263 SC, który oprócz glifosatu zawiera pyraflufen etylowy pobierany przez liście roślin. Zastrzeżono dla niego także 45-dniowy okres karencji. Pyraflufen należący do tzw. herbicydów fotodynamicznych, poprawia skuteczność zwalczania, np. pokrzywy zwyczajnej, powoju polnego i wierzbownicy gruczołowatej oraz tempo zamierania chwastów w stosunku do glifosatu stosowanego samodzielnie.
- Kwas nonanowy (Beloukha 680 EC, Randil Fast 680 EC) jest wytwarzany na bazie naturalnych kwasów tłuszczowych i zaliczany do tzw. herbicydów naturalnych. Cechuje go bardzo szybkie działanie i krótki okres karencji, wynoszący zaledwie jeden dzień. Kwas nonanowy zwalcza chwasty we wczesnych fazach rozwojowych, mchy, porosty oraz odrosty korzeniowe drzew owocowych (posiada rejestrację do jabłoni i śliw).
- Perz właściwy jest chwastem powszechnie występującym w sadach i szczególnie zagrażającym dobremu owocowaniu drzew. W sadach zaliczanych do upraw małoobszarowych, gdzie zwalczanie perzu przy użyciu glifosatu może prowadzić do uszkodzenia drzew, polecane są preparaty zawierające fluazyfop: Fusilade Forte 150 EC, Balatella Forte 150 EC, Fortune, Foster Forte 150 EC, Trivko i Privium 125 EC, należące do grupy tzw. graminicydów powschodowych. Herbicydy te skutecznie zwalczają także chwasty prosowate, np. chwastnicę jednostronną i są jednocześnie selektywne, a więc w pełni bezpieczne dla drzew.
- Węższy zakres rejestracji posiada inny graminicyd powschodowy – Quick 05 EC (chizalofop) oraz jego odpowiedniki – Elegant 05 EC, Graminis 05 EC, Supero 05 EC i Taurus 05 EC, polecane do gruszy, pigwy i nieszpułki zwyczajnej. Zwalczanie chwastów jednoliściennych graminicydami jest szczególnie polecane w młodych sadach drzew pestkowych, które są bardziej wrażliwe na glifosat niż drzewa ziarnkowe oraz wśród drzew o rozłożystym pokroju.
- W brzoskwiniach, morelach, wiśniach, czereśniach, śliwach, gruszach, pigwach, orzechach włoskich i leszczynie, a więc w uprawach małoobszarowych, może być stosowana pendimetalina (Stomp Aqua 455 CS). Zabiegi tym herbicydem są wykonywane na glebę wolną od chwastów (przed ich wschodami lub po uprzednim zniszczeniu środkami dolistnymi). Pendimetalina w sadach drzew ziarnkowych i pestkowych jest stosowana wiosną lub jesienią, natomiast w sadach orzechowych i leszczynie wczesną wiosną, przed ruszeniem wegetacji drzew.
- Doglebowe, dwuskładnikowe środki, takie jak: Spectrum Plus oraz jego odpowiednik Wing P 462,5 EC, które zawierają dimetenamid-P oraz pendimetalinę, są polecane w ramach zastosowania małoobszarowego do sadów gruszowych. Dzięki połączeniu dwóch substancji czynnych środki Spectrum Plus i Wing zwalczają w okresie kiełkowania liczne jednoroczne chwasty jedno- i dwuliścienne i najlepiej stosować je w czasie chłodu i na wilgotną glebę.
- Diflufenikan (Diflanil 500 SC, Difenikan 500 SC, Premazor Sad 500 SC) służy do zwalczania jednorocznych chwastów dwuliściennych w jabłoniach. Środek jest pobierany przez liście i korzenie chwastów i powinien być stosowany na kiełkujące chwasty lub bezpośrednio przed ich wschodami. Najbardziej efektywne jest stosowanie diflufenikanu wiosną.
Zarówno diflufenikan, jak i pendimetalina (Stomp Aqua 455 CS) są polecane do sadów od drugiego roku po posadzeniu. Doglebowy Kerb 400 SC stosowany jest w listopadzie do zwalczania perzu i innych gatunków traw oraz niektórych jednorocznych chwastów dwuliściennych (komosa biała, przytulia czepna, gwiazdnica pospolita) w sadach jabłoniowych.
Dr hab. Jerzy Lisek, prof. IO Instytut Ogrodnictwa – PIB w Skierniewicach
