Jak Zielony Ład wpłynie na polskie sadownictwo - relacja z konferencji Insytutu Ogrodnictwa

W czwartek 3 lutego 2022 o godzinie 10:00 rozpocznie się konferencja "Ochrona roślin sadowniczych w obliczu strategii Europejski Zielony Ład".

Miesięcznik "Sad Nowoczesny" jest patronem medialnym Konferencji.

Spotkanie odbywa się w formie hybrydowej. Sesja stacjonarna odbędzie się w Gmachu Głównym IO-PIB przy ul. Pomologicznej 18 w Skierniewicach.

Jakie tematy będą omawiane podczas Konferencji?

Zostaną między innymi poruszone takie tematy jak:

• „Założenia strategii Europejski Zielony Ład w zakresie ochrony roślin – jak możemy je realizować?” − prof. dr hab. Joanna Puławska;
• „Prognozowane zmiany w ochronie roślin przed szkodnikami” − dr inż. Małgorzata Sekrecka;
• „Najważniejsze problemy w ochronie sadów drzew pestkowych przed chorobami – możliwości zastosowania metod nie chemicznych” − dr inż. Agata Broniarek-Niemiec, dr Monika Kałużna, dr Tadeusz Malinowski; 
• „Możliwości ochrony jabłoni i grusz przed najważniejszymi chorobami w warunkach ograniczenia asortymentu fungicydów” − dr inż. Sylwester Masny, dr Artur Mikiciński, dr Hubert Głos ;
• „Pozostałości środków ochrony roślin w owocach w świetle badań monitoringowych w polskich sadach i na plantacjach w 2021 roku” − dr Artur Miszczak;
• „Herbicydy do regulacji zachwaszczenia w sadach i jagodnikach” − dr hab. Jerzy Lisek, prof. IO;
• „Nowe zagrożenia chorobowe upraw roślin jagodowych” − mgr Monika Michalecka, mgr Anna Poniatowska, dr hab. Mirosława Cieślińska, prof. IO, dr Monika Kałużna;
• „Możliwości ograniczania stosowania fungicydów na plantacjach roślin jagodowych” – mgr Anna Poniatowska, mgr Monika Michalecka
• „Zagrożenie upraw truskawki przez nicienie i strategia ich zwalczania” − dr hab. Grażyna Soika, prof. IO, mgr Dawid Kozacki, dr inż. hab. Andrzej Skwiercz
• „Czy w sadzie jabłoniowym zarządzanie glebą w sposób agroekologiczny jest możliwe?” − dr hab. Eligio Malusa, prof. IO, dr Małgorzata Tartanus, dr Joanna Golian, dr Ewa Furmańczyk
• „Dezorientacja feromonowa w zwalczaniu owocówki i zwójek w sadach jabłoniowych” − mgr Damian Gorzka
• „Bawełnica korówka uciążliwym szkodnikiem sadów jabłoniowych” − dr Michał Hołdaj.
• „Ochrona gruszy przed miodówką gruszową plamistą (Cacopsylla pyri) przy ograniczeniu stosowania chemicznych insektycydów” − dr Wojciech Warabieda, dr inż. Małgorzata Sekrecka, dr hab. Grażyna Soika, prof. IO
• „Choroby wirusowe i fitoplazmatyczne na plantacjach maliny i jeżyny” − dr hab. Cieślińska, prof. IO
• „Agroekologiczne podejście do zwalczania nasionnic w sadach wiśniowych i na plantacjach roślin jagodowych” − dr Małgorzata Tartanus, dr hab. Eligio Malusa, prof. IO, mgr Wojciech Piotrowski
• „Zero zanieczyszczeń pestycydowych – wyzwania i możliwości technologiczne polskich sadowników” − dr hab. Grzegorz Doruchowski
• „Jak sobie radzić z muszką plamoskrzydłą (Drosophila suzukii)?” − mgr Wojciech Piotrowski

Śledź na bieżąco naszą relację z konferencji. Nowe informacje będziemy publikować poniżej.

Prof. dr hab. Dorota Konopacka, Dyrektor IO-PIB o godzinie 10 rozpoczęła konferencję od powitania uczestników słowami - W 2022 roku nie mogło zabraknąć tematu dotyczącego zielonego Ładu. jest to olbrzymie wyzwanie, szczególnie dla sektora sadowniczego i ogrodniczego. Wyzwania Zielonego ładu w związku z tym będą głównym tematem w kolejnych sesjach".

„Założenia strategii Europejski Zielony Ład w zakresie ochrony roślin – jak możemy je realizować?” − prof. dr hab. Joanna Puławska

Prof.dr hab. Joanna Puławska odpowiada na pytanie co to jest Zielony Ład, jakie są jego główne założenia. Między innymi zwiększenie powierzchni uprawnych o 25%, zmniejszenie ilości stosowanych pestycydów o 50%, a nawozów o 20%.

-To nie jest akt prawny, to jest ambicja, założenie, cel.- komentuje prof. dr hab. Joanna Puławska.

-Jeżeli każdy sadownik zmniejszyłby zużycie środków ochrony roślin o 50%, to czy było by możliwe wyprodukowanie takiej ilości i jakości towaru jak teraz? Odpowiedź jest prosta. Nie. To nie dotyczy tylko Polski, lecz całej Unii Europejskiej.-mówi prof.dr hab. Puławska.-Z definicji rolnik ma zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe, proszę sobie wyobrazić ceny po ograniczeniu środków, nie bylibyśmy konkurencyjni.- kontynuuje. 

„Prognozowane zmiany w ochronie roślin przed szkodnikami” − dr inż. Małgorzata Sekrecka

Dr inż. Małgorzata Sekrecka przybliżyła przyczyny nadchodzących zmian w ochronie roślin sadowniczych przed szkodnikami. Sadownik boryka się ze zmianami klimatycznymi, a więc wzrostem temperatury powietrza, przez co nie może liczyć, że mroźne, długie zimy przyczynią się do zmniejszenia ilości form zimujących szkodników, czy zarodników grzybów. Maleje również asortyment chemicznych środków ochrony roślin i wycofywane są coraz to kolejne substancje czynne.

-Niestety to nie jest koniec zmian w tym roku. Po raz ostatni będzie można zastosować produkty oparte na bazie indoksakarbu. Na mocy rozporządzenia komisji UE preparaty zawierające te substancje, będą mogły być w użyciu nie później niż do 19 września 2022 roku.- komentuje dr inż. Małgorzata Sekrecka.

„Pozostałości środków ochrony roślin w owocach w świetle badań monitoringowych w polskich sadach i na plantacjach w 2021 roku” − dr Artur Miszczak

W Unii Europejskiej dopuszczonych jest 21464 substancji aktywnych z czego w Polsce dopuszczonych jest 265 substancji.

Liczba substancji aktywnych przekłada się na ilość środków ochrony roślin, tych w Polsce zarejestrowanych jest 2627. Porównując lata 2015-2021, można zauważyć wzrost asortymentu w hurtowaniach i sklepach. Rok 2015 - liczba środków ochrony roślin to 1516, natomiast do roku 2021 zwiększyła się do 2627. 

Sytuacja ma się jednak inaczej, jeżeli chodzi o same substancje aktywne. Te z kolei w ciągu 7 lat utrzymują się na podobnym poziomie. Świadczy to jednak o powstawaniu nowych substancji, które zastępują te wycofane. Rok 2015 - 257, rok 2021 - 265.

Dr Artur Miszczak podsumowuje badania prób z upraw sadowniczych na pozostałości pestycydów - Jak porównamy lata poprzednie to sytuacja się poprawia, także tu mamy spadek procentowy nieprawidłowości w uprawach sadowniczych . Zobaczymy jak będzie to wyglądać w tym sezonie.

„Herbicydy do regulacji zachwaszczenia w sadach i jagodnikach” − dr hab. Jerzy Lisek, prof. IO

- Regulowanie zachwaszczenia jest ważnym elementem ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, dlatego, ze chwasty do tych organizmów również należą.- Zaczyna wystąpienie dr hab. Jerzy Lisek.

Nie mechaniczne metody regulowania zachwaszczenia jako przyszłość?

Jeśli nie herbicydy to co mamy do wyboru? dr hab. Jerzy Lisek wymienia możliwości, które można wykorzystać w sadzie. Są to między innymi rośliny okrywowe, uprawiane jako rośliny towarzyszące. Ograniczają one erozje gleby, ale i stanowią pożytek dla owadów zapylających takich jak pszczoły czy trzmiele. 

Do regulacji zachwaszczenia, można również zastosować glebogryzarkę jako rozwiązanie doraźne, ponieważ niszczenie gleby jest zbyt silne. Mniejsze oddziaływanie na glebę będzie miało zastosowanie brony oraz kultywatora. 

Podsumowując dr hab. Jerzy Lisek zaznacza- aplikacja herbicydów musi być oszczędna, racjonalna i odpowiedzialna. 

„Nowe zagrożenia chorobowe upraw roślin jagodowych” − mgr Monika Michalecka, mgr Anna Poniatowska, dr hab. Mirosława Cieślińska, prof. IO, dr Monika Kałużna

Skąd się biorą nowe zagrożenia ze strony patogenów. Podczas prelekcji zostały wymienione źródła pojawiania się nowych patogenów chorobotwórczych takie jak:

• intensywna wymiana materiału roślinnego- importowane owoce, sadzonki;
• sadzenie roślin z niepewnego źródła;
• nieprzygotowane, nieodkażone podłoże;
• nieprawidłowe nawożenie;
• nieodpowiedni sposób nawadniania;
• nieumiejętne stosowanie środków ochrony roślin.

„Bawełnica korówka uciążliwym szkodnikiem sadów jabłoniowych” − dr Michał Hołdaj

-Bawełnica jest jednym z tych gatunków, które należy zwalczać, które występują w naszym sadzie rok w rok i stanowią coraz większy problem.- zauważa
dr Michał Hołdaj.

Szkodliwość bawełnicy polega na powstawaniu zgrubień tzw. guzów w miejscu żerowania mszycy. Zasiedla ona zarówno konary, pnie, gałęzie, pędy czy odrosty korzeniowe. W wyniku czego końcowy plon będzie gorszej jakości, a roślina bardziej podatna na przemarznięcia. 

Jak zaznacza dr Michał Hołdaj, ważne jest monitorowanie. Monitorowanie systematyczne w okresie bezlistnym, przed i po kwitnieniu, aż do jesieni. W momencie gdy próg szkodliwości zostanie przekroczony można zastosować preparat zawierający acetamipryd lub spirotetramat. Przy czym spirotetramat rejestracje ma do 2024 roku i jak zaznaczył prelegent - Nie mamy pewności, że za chwilę zostaniemy tak na prawdę z jednym preparatem do stosowania.

„Agroekologiczne podejście do zwalczania nasionnic w sadach wiśniowych i na plantacjach roślin jagodowych” − dr Małgorzata Tartanus, dr hab. Eligio Malusa, prof. IO, mgr Wojciech Piotrowski

-Agroekologia to zintegrowane wykorzystane zasobów naturalnych i zastosowań do produkcji rolnej, łączące wymiar ekologiczny, ekonomiczny i społeczny.- Wyjaśnia dr Małgorzata Tartanus

Sposobny na nasionnice

• monitoring- pułapki lepowe, pułapki zawierające atraktanty;
• elektroniczne systemy monitorowania;
• mechaniczna uprawa gleby w rzędach drzew;
• opóźniony pokos trawy;
• zbieranie porażonych owoców w okresie zasiedlania ich przez lawry;
• zastosowanie okryć na glebę jak folia czy agrowłóknina;
• zastosowanie okryć na drzewa - siatki o bardzo małych oczkach.

Biopreparaty w zwalczaniu nasionnic

• wyciąg z gorzkli właściwej;
• wyciąg z miodli indyjskiej;
• olejek pomarańczowy;
• spinosad.

„Zero zanieczyszczeń pestycydowych – wyzwania i możliwości technologiczne polskich sadowników” − dr hab. Grzegorz Doruchowski

- W poprzednich rozważaniach umknęło nam cel osiągnięcia zerowego poziomu zanieczyszczeń do 2050 roku i osiągnięcia neutralności klimatycznej.- Zaznacza dr hab. Grzegorz Doruchowski.

Źródła zanieczyszczeń możemy podzielić na miejscowe, związane głównie z czynnościami przygotowującymi do zabiegu i tych po zabiegu.
Transport pestycydów i ich przechowywanie, napełnianie opryskiwacza, mycie opryskiwacza, przechowywanie pustych opakowań. 

Druga grupa to zanieczyszczenia obszarowe związane z wykonywaniem zabiegu. Zaliczamy tutaj takie czynniki jak: spływ powierzchniowy, przesiąkanie, drenaż i znoszenie cieczy.

Jak podkreśla dr hab. Grzegorz Doruchowski - Największe zanieczyszczenia generują, bo aż 75%, to zanieczyszczenia miejscowe, które są najłatwiejsze do ograniczenia. 

Jakie są możliwości:

• napełnianie opryskiwacza może odbywać się z wykorzystaniem systemów CTS, czyli hermetyczne wprowadzanie środków ochrony roślin;
• mycie opryskiwacza na stanowisku o nieprzepuszczalnym podłożu;
• neutralizacja pozostałości przez bioremediacje, dehydratacje;
• ograniczone stosowanie pestycydów, przez racjonalne dawkowanie i monitoring plantacji;
• precyzyjne nanoszenie cieczy i techniki opryskowe