Opłacalne zagospodarowanie jabłek, staje się coraz trudniejsze
Jabłka należą do jednych z najpopularniejszych owoców na świecie, odgrywając tym samym znaczącą rolę w spożyciu i diecie człowieka. Wynika to z ich ciągłej dostępności, na co wpływają coraz skuteczniejsze technologie przechowywania oraz stale rosnąca globalizacja handlu. Sprzyjają jej dodatkowo znaczące nasadzenia i możliwość uprawy zarówno na północnej, jak i południowej półkuli, gdzie układ pór roku jest również niezwykle korzystny – z punktu widzenia zapewnienia stałych dostaw jabłek przez cały rok bez konieczności długotrwałego ich przechowywania. Taka sytuacja sprawia, że przy dużej konkurencji na rynku ze strony innych owoców, a także w związku z ciągłym rozwojem produkcji jabłek, ich zagospodarowanie w sposób opłacalny staje się coraz trudniejsze. I nie jest to problem tylko i wyłącznie polskich sadowników, a zdecydowanie szerszy, dotykający producentów niemalże na całym świecie.
Obiecujące rynki Azjatyckie
W celu zapewnienia zbytu czołowi producenci jabłek na świecie nieustannie poszukują nowych kierunków sprzedaży. Rynek azjatycki, obejmujący takie kraje, jak:
- Chiny;
- Tajwan;
- Wietnam,;
- Tajlandia i Indie.
Staje się obiecującym kierunkiem eksportu jabłek dla europejskich, amerykańskich i australijskich producentów, ale tylko pod warunkiem zachowania wysokich standardów jakości, jak również zapewnienia innowacyjności oferowanego produktu. To z kolei ma przełożyć się na stosunkowo długi okres rynkowej atrakcyjności również w odległej perspektywie, ograniczając zjawisko szybkiego tzw. starzenia się odmiany (wykres powyżej). Pomocna w tej kwestii jest z pewnością także rosnąca świadomość konsumentów i postrzeganie jabłek jako owoców o pozytywnym wpływie na zdrowie, co często skutkuje wyrabianiem nawyku ich zakupu.
Tylko jabłka o unikalnych cechach utrzymają się na rynku
Jednym z przejawów innowacyjności na rynku jabłek jest ciągłe poszukiwanie i eksponowanie ich unikalnych cech. W przypadku niektórych odmian pomocna jest ich zmienność i zdolność do tworzenia mutacji o lepiej wybarwiających się owocach. Doskonałym tego przykładem jest Gala, która pomimo wielu lat funkcjonowania w światowej produkcji sadowniczej nadal jest jabłkiem poszukiwanym i pożądanym przez konsumentów. Ciągłe wprowadzanie nowych jej sportów o zmienionej charakterystyce wybarwienia pozwala na stałe zaskakiwanie potencjalnych nabywców i utrzymanie efektu świeżości tego jabłka na rynku.
Nowe, ale niszowe
Prawdziwą innowacją są jednak nowe odmiany, które uzyskane zostały w wyniku krzyżowania. Obecnie obserwuje się kilka ciekawych kierunków hodowli.
Jabłka bez alegrenów?
Jedną z nisz są jabłka o ograniczonej alergenności. W Niemczech dostępne są obecnie odmiany, których spożycie nie powoduje przykrych konsekwencji związanych z reakcją alergiczną na te owoce. Należą do nich:
- Sonennglanz®;
- Gräfin Goldach®, których wyhodowaniu przyświecał cel ograniczenia tego problemu.
Co ciekawe, wśród odmian popularnych w uprawie i znanych od lat również można znaleźć te o podobnej charakterystyce. Okazuje się, że zarówno Elise, jak i mniej znana w Polsce Santana odznaczają się takimi właściwościami.
Czerwonomiąższowe jabłka trendem na rynku
Zdecydowanie najnowszym obecnie trendem na rynku jabłek deserowych są jabłka o czerwonym miąższu. Ze względu na swój niezwykle unikalny charakter stanowią obecnie chyba największe od lat urozmaicenie oferty. Ich wprowadzenie, choć przez sceptyków oceniane jako z wczesne ze względu na lekką nutę cierpkości, wyczuwalną u większości z nich, może zwiększyć konkurencyjność i pozytywnie wpłynąć na wybory żywieniowe konsumentów, zwłaszcza, że jabłka te charakteryzują się zwiększoną zawartością związków prozdrowotnych. Do najbardziej popularnych z tej grupy należą niemieckie odmiany
- Baya® Marisa;
- Baya® Franconia,
szwajcarskie odmiany z serii Redlove:
- Redlove Calypso®;
- Redlove Circe®;
- Redlove Era® i Redlove Odysso®
oraz francuskie Kissabel:
- Kissabel Rouge®;
- Kissabel Orange®;
- Kissabel Jaune®.
Również w SGGW w Warszawie oceniany jest obecnie klon jabłoni oznaczony symbolem JB wyhodowany przez prof. Andrzeja Przybyłę.
Wzorcowa odmiana klubowa Pink Lady®
Należy jednak pamiętać, że stałe tworzenie realnych innowacji na rynku jabłek w celu wyróżnienia oferowanego produktu ograniczone jest stosunkowo niskim tempem postępu biologicznego, zwłaszcza w tak czasochłonnej jak w przypadku jabłoni hodowli. Wydaje się, że częściowo to właśnie to zjawisko w sposób paradoksalny przyczyniło się do urozmaicenia oferty jabłek, za sprawą stworzenia całkowicie nowego podejścia do kwestii ich promowania, oferowania i sprzedaży – odmian klubowych. Jako pierwsi ten model promocji i dystrybucji jabłek wprowadzili Amerykanie, których ówczesne działania z powodzeniem naśladowane są obecnie we wszystkich liczących się w produkcji jabłek krajach na świecie. Trend ten w Stanach Zjednoczonych rozwinął się do tego stopnia, że obecnie mówi się nawet o „tłoku” na rynku jabłek klubowych (z ang. the club crowd) i podejmuje kroki mające zaradzić temu zjawisku.
Najstarszą i obecnie najpopularniejszą marką wśród jabłek na światowym rynku jest Pink Lady®, stawiana za przykład wzorcowego rozwoju odmiany klubowej. Podstawą dla wprowadzenia tej marki była wyhodowana w 1973 r. w Australii odmiana Cripps Pink. Debiut Pink Lady® miał miejsce około 30 lat temu. Obecnie jabłka pod tą marką dostępne są w ponad 90 krajach świata i zgodnie z danymi WAPA (World Apple and Pear Association) w 2017 r. stanowiły 3% udział w światowym rynku jabłek (wyłączając Chiny), plasując ją na 13. miejscu pod względem wielkości produkcji wśród dostępnych odmian. Stale rosnąca popularność tej marki wśród konsumentów prowadzi do dalszych wzrostów sprzedaży oferowanych jabłek na największych rynkach europejskich – holenderskim, francuskim i brytyjskim, umacniając jej wysoką pozycję.
Ukryty skarb z Belgii Kanzi®
Do najpopularniejszych odmian klubowych należy również Kanzi®. Jej nazwa w języku Suahili oznacza „ukryty skarb” i ma sugerować wyjątkowy charakter tych jabłek. Pod tą marką kryje się mieszaniec pochodzący z krzyżowania Gala × Braeburn wyhodowany w 2006 r. w Belgii. Jabłka Kanzi® produkowane są w 13 krajach, a ich produkcja wśród odmian klubowych na świecie jest drugą po Pink Lady®. W Europie jabłka Kanzi® produkowane są głównie w Holandii i Belgii, a także w mniejszym udziale w Niemczech, Anglii i we Włoszech.
Cosmic Crisp® za 10 milionów dolarów
Najnowszą spośród wprowadzonych na rynek odmian klubowych jest Cosmic Crisp®, która została wyhodowana w Stanach Zjednoczonych na Uniwersytecie Waszyngton w wyniku krzyżowania Enterprise × Honeycrisp. W Ameryce Północnej jabłka te mogą być produkowane tylko przez sadowników ze stanu Waszyngton, a pierwsze sady tej odmiany w USA zostały posadzone w 2017 r. Co ciekawe, już wtedy rozpoczęto akcję promocyjną jabłek, na którą przeznaczono 10 mln dolarów. Należy spodziewać się, że Cosmic Crisp® w przyszłości zastąpi niezwykle popularną jak dotąd na rynku amerykańskim odmianę Honeycrisp®. Produkcja Cosmic Crisp® docelowo ma mieć miejsce także na innych kontynentach. W Europie wyłączną licencję na rozmnażanie i jej uprawę pozyskali sadownicy z Południowego Tyrolu, a w dalszej perspektywie planowane są także nasadzenia na półkuli południowej.
Strategia budowania marki
Wspólny mianownik przytoczonych powyżej przykładów odmian klubowych to przemyślana strategia wprowadzenia produktu na rynek, poprzedzona, a następnie stale wspierana intensywną promocją, oraz rozwój produkcji, odpowiadający potencjalnemu popytowi. Umożliwia to tworzenie wokół tak budowanej marki otoczki unikatowości, przy jednoczesnym utrzymywaniu stale wysokiej jakości. Taka koncepcja pozwala na ograniczenie zjawiska starzenia się odmiany, gdyż zarządzająca klubem organizacja dba o to, aby osiągnąć pożądaną zależność pomiędzy podażą i popytem. Dzieje się tak za sprawą ciągłego monitorowania produkcji pod względem jej wielkości, zasięgu terytorialnego i doboru lokalizacji, producentów oraz metod produkcji. To z kolei pozwala na realną kontrolę nad jakością produkowanych owoców, również za sprawą ustalania i przestrzegania jednolitych standardów sortowania i pakowania owoców zapewniających powtarzalność i pozwalających utrzymać markę na rynku. Niezwykle istotnym czynnikiem jest również monitorowanie okresu sprzedaży i prowadzenie dystrybucji owoców tylko w okresie gwarantującym ich wysoką jakość. Pozwala to na budowanie stałych relacji z konsumentami i uzyskiwanie satysfakcjonujących cen za owoce, umożliwiając utrzymanie opłacalności w całym łańcuchu produkcji i dystrybucji.
